ΜΕΤΑΓΓΙΣΗ ΑΙΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΩΝ

• ΣΚΟΠΟΣ

Η ασφαλής χορήγηση αίματος και παραγώγων του ,πρόληψη και η αντιμετώπιση των επιπλοκών που ενδέχεται να εμφανιστούν κατά την μετάγγιση .

• ΟΡΙΣΜΟΙ

ΜΕΤΑΓΓΙΣΗ. Η διαδικασία μεταφοράς αίματος ή παραγώγων του αίματος από ένα άτομο (δότης) στο κυκλοφορικό σύστημα ενός άλλου ατόμου (λήπτης)

ΟΜΑΔΕΣ ΑΙΜΑΤΟΣ . Καθορίζονται με βάση ερυθροκυτταρικά αντιγόνα. Τα πιο σημαντικά συστήματα αντιγόνων είναι 1) το σύστημα ΑΒΟ και 2) το σύστημα Rhesus.

Σύστημα Rhesus. Το μείζον αντιγόνο του συστήματος είναι το D και όταν ανιχνεύεται το Rhesus, χαρακτηρίζεται ως θετικό, ενώ όταν δεν ανιχνεύεται το Rhesus,χαρακτηρίζεται ως αρνητικό.

Ολικό αίμα. Χρησιμοποιείται κυρίως ως αρχική ύλη για την Παρασκευή προϊόντων αίματος. Μια μονάδα ολικού αίματος έχει όγκο περίπου 450ml +_ 10% χωρίς αντιπηκτικό.

Συμπυκνωμένα Ερυθρά Αιμοσφαίρια (ΣΕ).Ο στόχος της μετάγγισης ερυθροκυττάρων είναι η επίτευξη επαρκούς οξυγόνωσης στα όργανα και τους ιστούς, σε οξεία και χρόνια αναιμία.

Φρεσκοκατεψυγμένο Πλάσμα. Πλάσμα είναι το μη κυτταρικό στοιχείο του αίματος, το οποίο περιέχει πρωτείνες και παράγοντες πήξεως. Κύριες ενδείξεις χορήγησης πλάσματος είναι α)η διόρθωση της ανεπάρκειας παραγόντων πήξης για τους οποίους δεν υπάρχει συμπυκνωμένος παράγοντας, σε ασθενείς με αιμορραγία και β) η θρομβωτική θρομβοπενική πορφύρα.

Αιμοπετάλια. Τα κυτταρικά συστατικά του αίματος που λειτουργούν σαν μέρος της θρομβωτικής διαδικασίας ή της διαδικασίας πήξεως. Μετάγγιση αιμοπεταλίων γίνεται σε ασθενείς με θρομβοπενία ή με πρωτοπαθείς και δευτεροπαθείς λειτουργικές διαταραχές των αιμοπεταλίων.

• ΕΥΘΥΝΕΣ – ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ

Ο νοσηλευτής είναι υπεύθυνος για

• Την ασφαλή μετάγγιση αίματος ή παραγώγων του
• Την παρακολούθηση του ασθενή κατά τη διάρκεια και μετά τη μετάγγιση για την έγκαιρη διάγνωση ανεπιθύμητων αντιδράσεων
• Την άμεση διακοπή της μετάγγισης σε περίπτωση εμφάνισης ανεπιθύμητης αντίδρασης

• ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ
• Η μετάγγιση αίματος πρέπει να εφαρμόζεται με υπευθυνότητα και προσοχή.
• Βασικό τρίπτυχο σωστό αίμα , σωστός ασθενής ,σωστός χρόνος .
• Χορηγείται ΑΒΟ - Rhesus συμβατό αίμα ,αφού γίνει δοκιμασία ελέγχου συ μβατότητας .
• Χορηγείται ΑΒΟ Rhesus συμβατό πλάσμα ,χωρίς τον έλεγχο συμβατότητας .Το ιδανικό είναι να γίνει η έγχυση μέσα σε 2 ώρες από την απόψυξη .
• Ιδανικά μεταγγίζονται ΑΒΟ Rhesusσυμβατά αιμοπετάλια ,χωρίς δοκιμασία ελέγχου συμβατότητας .
• Στα παράγωγα αίματος γίνεται έλεγχος για HIV, HBV,HCV,HYLVKAIσύφιλη.
• Οδηγίες για τα δείγματα αίματος που θα σταλούν στην αιμοδοσία

-Η αιμοληψία να γίνεται στο κρεβάτι του ασθενή.

-Πριν την αιμοληψία γίνεται ταυτοποίηση του ασθενή.

-Τα στοιχεία του ασθενή (ονοματεπώνυμο, πατρώνυμο, κλινική, ημερομηνία λήψης δείγματος και Αριθμός Μητρώου) πρέπει να αναγράφονται στην ετικέτα του σωληναρίου του δείγματος από τον ίδιο τον αιμολήπτη αμέσως μετά την αιμοληψία και πριν την απομάκρυνσή του από τον ασθενή.

-Αμέσως μετά την αιμοληψία γίνεται ξανά ταυτοποίηση του ασθενή και ελέγχονται τα δεδομένα που σημειώθηκαν στο σωληνάριο του δείγματος.

-Αποφεύγεται η λήψη δειγμάτων αίματος από το χέρι που χορηγούνται ενδοφλέβια φάρμακα ή υγρά ,καθώς μπορεί να επηρεαστούν τα αποτελέσματα των δοκιμασιών .

-Το <<παραπεμπτικό συμβατότητας>> και το <<δελτίο παραλαβής αίματος και παραγώγων >> πρέπει να είναι υπογεγραμμένα από τον υπεύθυνο ιατρό.

• Η ταυτοποίηση του ασθενή γίνεται ζητώντας από τον ασθενή να πει το όνομα του. Αν αυτό δεν είναι δυνατό ,η επιβεβαίωση γίνεται από τον συνοδό του ή κάποιον συνάδελφο και διαβάζοντας τα στοιχεία από το διάγραμμα(ή το βραχιόλι ταυτότητας του ασθενή).Είναι προτιμότερο η ταυτότητα του ασθενή να ελέγχεται από δύο άτομα. Αυτός ο έλεγχος ταυτότητας πρέπει να γίνεται ακόμη και εάν ο ασθενής είναι γνωστός στον νοσηλευτή.
• Πριν την έναρξη της μετάγγισης πρέπει να γίνει σύγκριση της ταυτότητας του ασθενή με τα στοιχεία της ετικέτας συμβατότητας του ασκού αίματος ή του παραγώγου.
• Η έναρξη της μετάγγισης θα πρέπει να γίνεται πάντα παρουσία του θεράποντος ιατρού.
• Χρήση συσκευής μετάγγισης με φίλτρο για τη συγκράτηση σωματιδίων που μπορεί να προκαλέσουν εμβολή .
• Τήρηση άσηπτης τεχνικής κατά τη μετάγγιση.
• Φάρμακα ή διαλύματα δεν πρέπει να συγχορηγούνται με το αίμα, εκτός από φυσιολογικό ορό.
• Για τη μετάγγιση προτιμώνται οι φλεβικοί καθετήρες μεγάλης διαμέτρου.(18G)
• Διενεργείται πάντα μακροσκοπικός έλεγχος του ασκού αίματος ή του παραγώγου και σε περίπτωση που κριθεί ακατάλληλος ,ο ασκός επιστρέφεται στην Αιμοδοσία.
• Αίμα και παράγωγα αίματος που δεν μεταγγίζονται μέσα σε 30 λεπτά από την απομάκρυνση τους από την Αιμοδοσία πρέπει να επιστρέφονται στην Αιμοδοσία ,γιατί υπάρχει κίνδυνος βακτηριακής επιμόλυνσης και ταχείας καταστροφής των ερυθροκυττάρων.

• ΥΛΙΚΟ

-Αντισηπτικό διάλυμα

-Γάντια

-Νεφροειδές

-Γάζες

-Συσκευή μετάγγισης αίματος ή παραγώγων με φίλτρο

-Φλεβοκαθετήρας

-Σύριγγες και αμπούλες N/S o,9% 10ml(για έλεγχο βατότητας και ξέπλυμα του φλεβοκαθετήρα)

-Ελαστικός σωλήνας περίδεσης

-Πουάρ ταχείας μετάγγισης

-Αυτοκόλλητο επίθεμα για την στερέωση του φλεβοκαθετήρα

• ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ-ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΣΗ                

ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΠΡΙΝ ΤΗ ΜΕΤΑΓΓΙΣΗ ΑΙΜΑΤΟΣ   Η΄ΠΑΡΑΓΩΓΩΝ

Ενέργεια

1.    Για την παραγγελία αίματος ή παραγώγων   στην Αιμοδοσία αποστέλλονται.

•        Μονό παραπεμπτικό πλήρως συμπληρωμένο.
•        Επιπλέον διπλότυπο παραπεμπτικό συμβατότητας, αν δεν έχει γίνει καθορισμός της ομάδας.
• Ένα δείγμα αίματος σε φιαλίδιο «πήγματος»
•        ένα δείγμα αίματος σε φιαλίδιο «γενικής αίματος», αν δεν έχει καθορισμός της ομάδος αίματος.

Αιτιολόγηση

• Καθορισμός της ομάδας αίματος και έλεγχος συμβατότητας του αίματος του δότη και του λήπτη πριν τη μετάγγιση.
• Τα δείγματα των ασθενών διατηρούνται στην Αιμοδοσία έως 72 ώρες.

Ενέργεια

• Δελτίο παραλαβής αίματος και παραγώγων πλήρως συμπληρωμένο.
• Δεύτερο δείγμα αίματος του ασθενή (σε φιαλίδιο πήγματος ),εφόσον χρειάζεται.

Αιτιολόγηση

• Το δεύτερο δείγμα απαιτείται στην περίπτωση που έχει γίνει μόνο μια φορά ομάδα αίματος στον συγκεκριμένο ασθενή ,για την επιβεβαίωση σης ομάδας του.

Ενέργεια

• Ταυτοποίηση του ονόματος και της ομάδας αίματος του ασθενή με τα αναγραφόμενα στοιχεία στον ασκό.
• Έλεγχος του ασκού για την υπογραφή του ατόμου που έχει κάνει τη διασταύρωση.
• Έλεγχος της ημερομηνίας λήξης .
• Επιβεβαίωση ότι ο ασκός έχει ελεγχθεί για HVB ,HCV ,HIV ,HTLV ,σύφιλη.
• Οπτικός έλεγχος του ασκού (φυσαλίδες ,θολερότητα ,θρόμβοι ,ρωγμές ή διαρροή)
• Εάν διαπιστωθεί οποιοδήποτε πρόβλημα στα παραπάνω, ενημερώστε άμεσα την Αιμοδοσία και επιστρέψτε τον ασκό.

Αιτιολόγηση

• Αποφυγή χορήγησης ασύμβατου αίματος .
• Πρόληψη ανεπιθύμητων αντιδράσεων και επιπλοκών.

ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΑΙΜΑΤΟΣ Ή ΠΑΠΑΓΩΓΩΝ

1. 1.Ενημερώστε τον ασθενή για τη διαδικασία και εξασφαλίστε τη συγκατάθεση του.

(διασφάλισης συνεργασίας και πρόληψη του άγχους)

1. Πλύνετε τα χέρια σας και εφαρμόστε αντισηπτικό διάλυμα.

(πρόληψη οριζόντιας μετάδοσης νοσοκομειακών λοιμώξεων)

3.Επιβεβαιωστε τη βατότητα της φλεβικής γραμμής

(εξασφάλιση σωστής έγχυσης)

4.Μετρήστε και καταγράψτε στο διάγραμμα νοσηλείας τα ζωτικά σημεία του ασθενή.

5.Εκτιμίστε τα ζωικά σημεία και αποφύγετε να χορηγήσετε αίμα σε ασθενή που έχει πυρετό.

(πρόληψη επιπλοκών .Παρακολούθησης της κατάστασης του ασθενή καθόλη τη διάρκεια της μετάγγισης και έγκαιρη αναγνώριση μεταβολών)

6.ΕΠΑΛΗΘΕΥΣΤΕ ΤΗΝ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΑΣΘΕΝΗ ΠΡΙΝ ΤΗ ΧΟΡΗΓΗΣΗ.

Αν ο ασθενής έχει τις αισθήσεις του, ζητήστε του το πλήρες όνομα (μην κάνετε ερωτήσεις που μπορούν να απαντηθούν με ένα ναι ή ένα όχι).Όταν ο ασθενής δεν μπορεί για οποιοδήποτε λόγο να επιβεβαιώσει τα στοιχεία του συμβουλευτείτε το συνοδό του, το διάγραμμα και το βραχιολάκι του ασθενή.

Πριν συνδέσετε τον ασκό αίματος ή παραγώγου ,ο υπεύθυνος γιατρός πρέπει να μονογράψει τον ασκό ,αφού επιβεβαιώσει ότι ο σωστός ασκός δίνεται στο σωστό ασθενή.

(Πρόληψη μετάγγισης σε λάθος ασθενή.

7.Τοποθετήστε τη συσκευή μετάγγισης στον ασκό με άσηπτη τεχνική .

8.Αφαιρέστε τον αέρα από τη συσκευή και κλείστε το ρυθμιστή ροής.

Αποφυγή εμβολής (σωματίδια/αέρα)

9.Κρεμάστε τον ασκό αίματος ή παραγώγου στο στατό ,1 μ περίπου πάνω από το επίπεδο της καρδιάς του ασθενή.

(Διευκόλυνση της ροής).

Αν ο ασκός ανοιχθεί πρέπει να μεταγγιστεί άμεσα

10.Συνδέστε τη συσκευή μετάγγισης στον ασθενή και ρυθμίστε τη ροή έγχυσης με βάση την ιατρική οδηγία και την κλινική κατάσταση του ασθενή .

Πρόληψη υπερφόρτωσης της κυκλοφορίας (συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια, πνευμονικό οίδημα)

11.Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες χορηγούνται 1ml/λεπτό τα πρώτα 15 λεπτά και στη συνέχεια ,αν δεν υπάρχει πρόβλημα ,4 ml /λεπτό .Στις περισσότερες μετάγγισης 1ml αντιστοιχεί σε 15 σταγόνες.

(Σημεία ή συμπτώματα ανεπιθύμητων αντιδράσεων συνήθως εκδηλώνονται κατά τη διάρκεια χορήγησης των πρώτων 50-100ml αίματος).

ΧΡΟΝΟΙ ΜΕΤΑΓΓΙΣΗΣ

12.Χρησιμοποιήστε πουάρ (flash bug) ταχείας μετάγγισης σε περίπτωσης δυσκολίας στην έγχυση λόγω πολύ συμπυκνωμένου αίματος. Αποφύγετε την υπερβολική συμπίεση, γιατί υπάρχει κίνδυνος καταστροφής των ερυθρών.

(Εξασφάλιση καλύτερης ροής του αίματος)

13.Η έγχυση ενός ασκού δεν πρέπει να διαρκεί περισσότερο από 4 ώρες.

14.Αν διακόψτε τη μετάγγισης , δεν πρέπει να τη συνεχίσετε αργότερα.

(Πρόληψη κινδύνου βακτηριακής επιμόλυνσης.)

15.Χρησιμοποιήστε διαφορετική φλεβική γραμμή ,αν πρέπει να χορηγηθούν ενδοφλέβια φάρμακα ή διαλύματα ,συγχρόνως με τη μετάγγιση ,εκτός του φυσιολογικού ορού.(Αποφυγή αλληλεπίδρασης φαρμάκων ή διαλυμάτων με το αίμα.)

16.Αλλάξτε τη συσκευή μετάγγισης αίματος σε περίπτωση χορήγησης δεύτερου ασκού αίματος.(Πρόληψη απόφραξης του φίλτρου.)

17.Καταγράψτε στο διάγραμμα του ασθενή και ενημερώστε την κάρτα νοσηλείας του σχετικά με

-Την ώρα έναρξης και λήξης της μετάγγισης .

-Τον όγκο του αίματος ή του παραγώγου που χορηγήθηκε.

-Τα ζωτικά σημεία του ασθενή.

-Το είδος και τον κωδικό αριθμό ταυτότητας των μονάδων που χορηγήθηκαν.

(Ασφαλής διαδικασία μετάγγισης .)

ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ

1.Παπαμείνετε κοντά στον ασθενή κατά τα πρώτα 15 λεπτά της μετάγγισης.

2.Ελέγξτε και καταγράψτε τα ζωτικά σημεία του ασθενή 15 λεπτά μετά την έναρξη της μετάγγισης.

(Πρώιμη ανίχνευση σημείων και συμπτωμάτων ανεπιθύμητων αντιδράσεων.)

3.Mετρήστε και καταγράψτε την Κεντρική Φλεβική Πίεση (εφόσον υπάρχει δυνατότητα) ή το ισοζύγιο υγρών σε ασθενή με κίνδυνο κυκλοφοριακής υπερφόρτωσης σύμφωνα με την ιατρική οδηγία.

(Πρόληψη επιπλοκών λόγω υπερφόρτωσης της κυκλοφορίας.)

4.Καταγράψτε τα ζωτικά σημεία

-Κάθε 1 ώρα από την έναρξη μέχρι τη λήξη της μετάγγισης

-Στο τέλος της μετάγγισης

-4 ώρες μετά τη λήξη της μετάγγισης

(Πρώιμη ανίχνευση ανεπιθύμητων αντιδράσεων.)

5.Παρακολουθήστε τον ασθενή κατά τη μετάγγιση για ανεπιθύμητες αντιδράσεις. Η βαρύτητα των αντιδράσεων διαφέρει σημαντικά και τα συμπτώματα είναι μη ειδικά, όπως

-αίσθημα θερμότητας και πόνου κατά μήκος της φλέβας

-ερυθρότητα ή εξάνθημα προσώπου ή δέρματος

-κνησμός ,κνίδωση

-ρίγος ,πυρετός ανησυχία

-ραχιαλγία ,πόνο στην οσφυική χώρα ,στο θώρακα ,που παίρνει τη μορφή συσφιγκτικού πόνου και στην κοιλιά

-βήχας ,δύσπνοια, ταχυκαρδία ,υπόταση

-αναφυλακτική αντίδραση ,όπως βρογχόσπασμος ,οίδημα αεροφόρων οδών ή και shock,απώλεια ούρων /κοπράνων/συνείδησης

-ολιγουρία

-ίκτερος

-καταπληξία ,αιμορραγία

-πνευμονικό οίδημα

-καρδιακή ανακοπή

6.Σε περίπτωση εμφάνισης αντιδράσεων κατά τη μετάγγιση αίματος ή παραγώγων του ο νοσηλευτής οφείλει

-να διακόψει αμέσως τη χορήγηση

-να ειδοποιήσει τον θεράποντα ιατρό

-να ελέγξει τα ζωτικά σημεία

-να εξασφαλίσει φλεβική γραμμή για τη χορήγηση φαρμάκων

-να επανελέγξει τα στοιχεία ασθενή και ασκού ,ώστε να επιβεβαιωθεί ότι μεταγγίζεται ο σωστός ασκός στο σωστό ασθενή

-να ειδοποιήσει την Αιμοδοσία

-να αποστείλει άμεσα στην Αιμοδοσία

ü Τον μεταγγιζόμενο ασκό ( ακέραιο μαζί με τι συσκευή μετάγγισης)

ü Δείγμα αίματος (φιαλίδια γενικής και πήγματος )από το αυτή της μετάγγισης.

ü Το δελτίο ανεπιθύμητων συμβατών (βλ. Παράρτημα) συμπληρωμένο και υπογεγραμμένο από τον υπεύθυνο ιατρό.

-να στείλει δείγμα στα εργαστήρια α)ούρων β)αίματος για έλεγχο αιμοσφαιρίνης .

-να καταγράψει στο διάγραμμα νοσηλείας την ώρα έναρξης της αντίδρασης ,τα συμπτώματα ,τα ζωτικά σημεία ,την ώρα διακοπής της μετάγγισης ,τον όγκο και τα στοιχεία του παραγώγου αίματος που χορηγήθηκε ,την ώρα αποστολής των δειγμάτων στα εργαστήρια και την ώρα ειδοποίησης του ιατρού.

-να παραμείνει δίπλα στον ασθενή.

Γενικό Νοσοκομείο Κοζάνης

ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ

Βαλοδήμου Σοφία

• < Προηγούμενο
• Επόμενο >